Станиславскийниң өөредии – театрның кол чепсээ

Төөгүлүг хүн
Тываның уран чүүлүнүң ал¬дарлыг ажылдакчызы, режиссер, театровед Анатолий Сергеевич Серен бо удаада база-ла кончуг солун, төөгүлүг хүннүң дугайында дыңнадыг¬ны кылды. Ол дээрге театр режиссеру, артист, театр башкызы, театрның буянныг чаартыкчызы Константин Сергеевич Станиславскийниң дугайында.
– Делегейниң сураглыг режиссеру, эртемдени, башкызы Кон¬стантин Сергеевич Станиславскийниң январь 17-де 150 харлаан юбилейи. Ооң-биле деңнээр хире кончуг улуг өске улустуң аттарын орта тыппас мен. Шаанда орус театр көңгүс анаа бот-тывынгыр театр турган. Европаның театрлары шору делгереңгей апарып, сайзырай берген турар үеде Россияга ол чаа-ла тыптып эгелээн. Ярославль хоо¬райга 1750 чылда Федор Волков дээр аныяк режиссер, театр ажылдакчызы бир дугаар орус театрны тургускан. Театр¬ның ажыттынганының эгези ол-дур. Ындыг-даа болза деңнел талазы-биле дыка хөй чылдар иштинде театр бир дугаар хамаанчок, ортумак одуругга бе¬зин турбаан. Ооң сөөлүнде 19-ку чүс чылдың ортан үе¬зинде ол улуг чогаалчы, драматург Александр Николаевич Островский хөлчок дээн бедик уткалыг шиилерин бижээн. Ооң шиилери дээрге ол үе¬де Россияның амыдыралын көргүскен болгаш аажок шү¬гүм¬чүлелдиг турган. Шак ол шиилерниң дузазы-биле бис¬тиң театрывыс шору база деңнелче үне берген турган. Бир дугаар одуругже үндүрген улус – режиссерлар, театрның улуг чаар¬тыкчылары Константин Сергеевич Станиславский биле Владимир Иванович Немирович-Данченко олар. Станиславский биле Немирович-Данченко ийи 1898 чылда «Славянский базар» деп ресторанга 10 шак иштинде чаа орус театрның болгаш ооң сайзыралының дугайында солун база бедик уткалыг чугааны кылган. Ол ынчан театрның чыып шилип алган салым-чаяанныг артис¬тери-биле кады Мос¬кваның уран чогаал театрын тургус¬кан. Ооң ажыдыышкыны 1898 чылдың октябрь 14-те «Федор Иоаннович Хаан» деп шиизи-биле ажыттынган. Ынчангаш ол шии кө¬рүк¬чүлерниң болгаш театр чогаалының шүгүм¬чүлекчилериниң бедик үнелелин алган.
Станиславскийниң өөредии делегейниң театрларында кол чепсек болуп турар. Америкада-даа, Европада-даа, Азияда-даа Тываның театр студиязы 1936 чылда тургустунгаш, Станиславскийниң өөредии хамаанчок, бот-тывынгыр деңнелдиг эгелеп турган. Чүгле 1940 чылда Мейерхольдтуң өөреникчизи (Мейерхольд Станиславскийниң өөреникчизи), режиссер Иван Яковлевич Исполнев Совет Эвилелинден Тывага чедип келгеш, ажылын Станиславскийниң өөредии-биле шынарлыг чоруткан.
Ынчангаш республиканың шупту театр ажылдакчыларынга, шиилерге кээп, артистер-биле кады муңгарап, өөрүп турар көрүкчүлеривиске, Тываның чонунга делегейниң улуг режиссеру, артизи, башкызы, театрның буянныг чаартыкчызы Станиславскийниң юбилейи-биле улуг байыр чедирип, аас-кежикти күзедим.
Валерия КОНГАР.
Шын солуну, №5 2013 чылдың январь19